Hayatın sürdürülebilirliği açısından iş yaşamı, her birey için kaçınılmaz bir zorunluluktur. Bu zorunlulukla beraber bazı sorunlar da ortaya çıkabilmektedir. İş yaşamının en önemli sosyal sorunlarından biri, son yarım yüz yılda isimlendirilen “Mobbing” kavramıdır. Bu kavram yeni olmakla beraber aslında çalışma hayatı ile birlikte süregelen bir olgudur. Mobbing kavramı, dünyada 1960 ‘lı yıllarda ortaya atılmış ve 1986 yılında ise ilk defa bilimsel kitaplar yazılmaya başlanmıştır. Ülkemizde ise 2000’li yıllarda çeşitli makale ve kitaplar yazılmıştır. Başbakanlığın 2011/2 no’lu genelgesi kamunun da konuya olan önemini açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Konunun bilimsel ve tüm taraflarca incelenmesi, tartışılması ve kamuoyunun bilinçlendirilmesi için 2012 yılında ÇSGB/ÇASGEM tarafından uygulanan proje çok büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmanın sonucunda yayımlanan; “1. Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz (Mobbing) Panel ve Çalıştayı Bildiriler Kitabı, Derleyen: İsmail Akgün, ÇASGEM Yayınları, 2013” ülkemizin bu alandaki en önemli kaynaklardandır.
Mobbing şu şekilde tanımlanmaktadır: İşyerlerinde bir veya birden fazla kişi tarafından diğer kişi ya da kişilere yönelik gerçekleştirilen, belirli bir süre sistematik biçimde devam eden, yıldırma, pasifize etme veya işten uzaklaştırmayı amaçlayan; mağdur ya da mağdurların kişilik değerlerine, mesleki durumlarına, sosyal ilişkilerine veya sağlıklarına zarar veren; kötü niyetli, kasıtlı, olumsuz tutum ve davranışlar bütünüdür. (İ.P.B.R.Komisyon, Çasgem Yayınları, S.8,2013; Çalışma Hayatının Vebası Mobbing, İsmail Akgün, Öz Ağaç İş Yayınları, S.32, 2016)
İşyerinde astın kendisini ifade etmesini engelleme, söz hakkı vermeme, azarlama ve karalama, başarısız gösterme, özel yaşamını alaya alma veya eleştirme, tehdit, hakaret, dedikodu, iftira, diğer çalışanlardan izole etme, şikâyet kanallarını sınırlama-engelleme, yok sayma, karalama-damgalama, hiç iş vermeme, aşırı iş verme, çelişkili emirler verme, dil-din-mezhep-siyasi görüş-etnik köken farklılıklarını temel alarak ötekileştirme, ayrımcılık, hatalarını sürekli yüzüne vurma, iş tanımının dışında işler verme gibi davranışlar Mobbing davranışlarıdır.
Çalışma hayatında, işveren, işveren vekilleri veya yöneticilerin alt kademede ki çalışanlara baskı yapması, çalışanların birbirlerine baskı yapmaları veya alt kademede çalışanların üst kademedeki yönetici, işveren vekili veya işverenlere yönelik baskı yapmaları şeklinde karşımıza çıkabilmektedir.
Kadir TOMAS
Mobbing Eğitim Yardım Araştırma Derneği Genel Sekreteri